نوع سؤال «Select missing words» یا همان «کلمات جا افتاده را انتخاب کن» یکی از روش‌های قدرتمند و کاربردی در طراحی آزمون‌های تعاملی در مودل (Moodle) است. این نوع سؤال به مدرس اجازه می‌دهد تا متنی با جای خالی ایجاد کند و دانشجویان باید با انتخاب از منوهای کشویی، کلمه یا عبارت درست را در جای مناسب قرار دهند.
این روش بسیار شبیه به «Drag and drop into text» است با این تفاوت که به جای کشیدن و رها کردن، از منوی کشویی (Dropdown) استفاده می‌شود. می‌توان گفت این مدل برای متن‌های طولانی و در دستگاه‌های لمسی یا بدون ماوس بسیار مناسب‌تر است.
نحوه ساخت سؤال کلمات جا افتاده
1. ایجاد سؤال جدید
- پس از ساخت آزمون در مودل و اضافه کردن آن به درس مورد نظر خود، روی اضافه کردن سؤال و سپس «اضافه کردن > یک سؤال جدید« کلیک کنید.
- از لیست انواع سؤالات، نوع سؤال «کلمات جا افتاده را انتخاب کن (Select missing words)» را انتخاب کنید.
2. وارد کردن اطلاعات پایه سؤال کلمات جا افتاده
- نام سؤل (Question name): یک نام توصیفی برای سؤال وارد کنید. (مثلا سؤال ۱)
- صورت سؤال (Question text): متن اصلی سؤال را بنویسید و جاهای خالی را با [[1]], [[2]], … مشخص کنید.
مثال:
تهران پایتخت [[1]] است و در [[2]] کشور قرار دارد.
3. تعریف گزینه‌ها در بخش «انتخاب‌ها (Choice)»
برای هر شماره‌ای که در متن استفاده شده (مثل [[1]])، باید در قسمت Choices گزینه‌های مناسب را وارد کنید. می‌توانید گزینه‌های اضافی نیز برای دشوارتر کردن سؤال اضافه کنید.
اگر گزینه بهم ریختن (Shuffle) را فعال کنید، ترتیب گزینه‌ها به‌صورت تصادفی برای هر دانش‌آموز تغییر می‌کند.
4. استفاده از گروه‌بندی (Groups) کلمات جا افتاده
در صورتی که در مثال بالا، در متغیرها از [[1]] و [[2]] استفاده کنید، با توجه به اینکه هردو انتخاب در گروه A قرار گرفته، تمام گزینه‌ها برای هر دو Dropdown نمایش داده می‌شود. اما اگر بخواهید فقط گزینه‌های خاصی برای هر جای خالی نمایش داده شود، از قابلیت گروه‌بندی استفاده کنید. در این حالت به صورت پیش‌فرض در نظر می‌گیرید که هر گروه مربوط به جای خالی خاصی است.
مثال:
- گروه A: گزینه‌های مربوط به جای خالی اول
- گروه B: گزینه‌های مربوط به جای خالی دوم
سپس انتخاب‌ها را با گروه خاصی که در نظر گرفته بودید اضافه می‌کنید و در متن سؤال، شماره‌ی متغیرها را برابر با اولین شماره‌ی گروه مورد نظر خود قرار می‌دهید. مثلا اگر از انتخاب ۱ تا ۳ مربوط به جای خالی اول است، برای جای خالی اول در متن سؤال، شماره‌ی [[1]] (یعنی اولین گزینه از لیست گروه A) و در صورتی که انتخاب‌های ۴ تا ۸ مربوط به جای خالی دوم است، برای جای خالی دوم در متن سؤال، عبارت [[4]] را درج می‌کنید (یعنی اولین گزینه از لیست گروه B). در این صورت، هر جای خالی فقط گزینه‌های گروه خودش را نمایش می‌دهد. در نهایت متن شما بدین صورت خواهد شد:
تهران پایتخت [[1]] است و در [[4]] کشور قرار دارد.
استفاده از HTML و نمادهای خاص
از آنجایی که امکان استفاده از تگ‌های HTML در متن وجود دارد، اما به‌صورت محدود:
- فقط تگ‌های
<b>,<i>,<sup>, و<sub>مجازند. - اگر لازم است از علامت
<استفاده کنید، باید به‌صورت HTML code یعنی<بنویسید.
نحوه نمره‌دهی و بازخورد (Scoring and feedback) سؤال کلمات جا افتاده
- هر جای خالی به‌صورت مستقل نمره‌گذاری می‌شود.
- فقط پاسخ‌های درست نمره می‌گیرند؛ پاسخ‌های غلط نمره منفی ندارند.
نمره در حالت «جریمهٔ هر بار پاسخ نادرست» (interactive with multiple tries)
- در هر تلاش جدید، نمره بر اساس «درصد جریمه» (Penalty) کاهش می‌یابد.
- مثلاً اگر نمره کامل ۱ باشد و Penalty برابر ۰.۳۳:
- تلاش اول = ۱
- تلاش دوم ≈ ۰.۶۶
- تلاش سوم ≈ ۰.۳۳
نکات دیگر سؤال کلمات جا افتاده:
- می‌توانید برای هر تلاش، یک بازخورد (Hint) وارد کنید.
- پس از اتمام همه تلاش‌ها، بازخورد کلی نمایش داده می‌شود.
- اگر گزینه پاک کردن پاسخ‌های نادرست (Clear incorrect responses) فعال باشد، پاسخ‌های غلط پس از کلیک روی «تلاش مجدد» پاک می‌شوند.
- گزینه نمایش تعداد پاسخ‌های درست (Show number of correct responses)، تعداد پاسخ‌های صحیح را در بازخورد نمایش می‌دهد.
دسترس‌پذیری (Accessibility) کلمات جا افتاده
این نوع سؤال به‌طور کامل با صفحه‌کلید سازگار است:
- با کلید Tab می‌توانید بین جای‌های خالی جابۀجا شوید.
- با کلیدهای جهت بالا/پایین می‌توانید گزینه‌ها را مرور و انتخاب کنید.
بنابراین دانش‌آموزان با نیازهای خاص هم می‌توانند بدون ماوس به راحتی از این نوع سؤال استفاده کنند.
جمع‌بندی ویژگی‌های نوع سؤال کلمات جا افتاده
| ویژگی | توضیح |
|---|---|
| قالب سؤال | متن با جای خالی و منوی کشویی |
| حالت نمایش برای دانشجو | فهرستی از گزینه‌ها برای هر جای خالی |
| پشتیبانی از گروه‌بندی | دارد |
| پشتیبانی از فرمت HTML | فقط تگ‌های ساده |
| قابلیت تلاش مجدد | دارد |
| پشتیبانی از بازخورد و Hint | دارد |
| قابلیت Shuffle گزینه‌ها | دارد |
| دسترس‌پذیر برای کار با کیبورد | بله |
نکات پیشرفته برای مدرسین فارسی‌زبان
- استفاده از اعداد فارسی در [[۱]] مشکلی ایجاد نمی‌کند، اما توصیه می‌شود از اعداد انگلیسی مثل [[1]] استفاده شود.
- فاصله‌گذاری بین متن و جای خالی‌ها را رعایت کنید تا چینش در زبان فارسی مرتب باقی بماند.
- هنگام تعریف گروه‌ها برای گزینه‌ها، از برچسب‌های واضح مانند «افعال»، «ضمیرها»، «صفات» و… استفاده کنید.
- در صورت امکان، با یک پرسش ساده شروع کرده و سپس به سؤالات پیچیده‌تر برسید تا دانشجویان با فرمت آشنا شوند.
